جایگزین موگرینی کیست؟ / نظر «جوزپ کارل» درباره ایران

به گزارش راسخون به نقل از خبرگزاری فارس، «جوزپ بورل» از امروز (یکشنبه/۱۰ آذر) رسما سکان سیاست خارجی اتحادیه اروپا را برای یک دوره پنج ساله بر عهده گرفت. 

بورل که جایگزین «فدریکا موگرینی» می‌شود، در بیانیه‌ای به مناسبت حضور در رأس دستگاه سیاست خارجی اتحادیه اروپا، گفته است که او کارش را بر اساس اصول «واقع‌گرایی، اتحاد و مشارکت» برای دستیابی به اتحادیه اروپایی قدرتمند و فعال در جهان، پیش می‌برد.

بورل هرچند خود اصالتا اهل منطقه استقلال‌طلب «کاتالونیا» اسپانیاست، اما از مخالفان سرسخت استقلال این منطقه و از حامیان جدی پروژه اتحادیه اروپا به شمار می‌آید و در تمام سخنرانی‌هایش از لزوم افزایش اتحاد میان اعضای این اتحادیه در عین حفظ حاکمیت کشورهای عضو تأکید کرده است. 

او با بیان اینکه اتحادیه اروپا باید بازیگری مؤثر در عرصه رقابت‌های جهانی باشد، تصویری از اتحادیه اروپا ترسیم کرده که فارغ از رقابت میان آمریکا و چین، به عنوان یک مهره مستقل و اثرگذار در روابط بین‌الملل عمل می‌کند. بورل گفته است: «ما باید از چندجانبه‌گرایی قانون‌محور پشتیبانی کنیم و رویه خود را ترویج کرده و از اینکه میان این دو (آمریکا و چین) تحت فشار قرار گیریم، اجتناب کنیم.»
 
در شرایطی که افرادی چون «امانوئل ماکرون» رئیس‌جمهور فرانسه از لزوم حرکت به سمت تشکیل ارتش اروپایی و استقلال نظامی از آمریکا صحبت می‌کنند، بورل هم که در عنوان رسمی‌اش علاوه بر دیپلماسی، مسئولیت مسائل دفاعی اروپا را هم بر عهده دارد، گفته است که اروپا باید توانمندی‌های نظامی خود را ارتقاء دهد، چراکه «دفاع بخشی از امنیت ماست و برخی اوقات، تهدید از مناطقی بسیار دور از مرزهای ما آغاز می‌شود.»
 

دیپلمات صریح

بورل ۷۲ ساله، که تا پیش از این وزیر خارجه اسپانیا بوده و به عنوان عضوی از حزب سوسیالیست کارگری از سیاستمداران چپگرا به شمار می‌آید، در اروپا به صراحت لهجه معروف است. 

شبکه «فرانس ۲۴» در مورد این دیپلمات اسپانیایی نوشته است: «بورل که به بیان صریح حرف‌هایش و واکنش‌های تند گاه و بیگاه معروف است، در خط مقدم تلاش‌ها برای احیای اعتبار اسپانیا بعد از تلاش ناکام [کاتالونیا] برای جدایی قرار داشته است. او در بحران ونزوئلا هم فعال بوده و دیدگاه انتقادی‌اش از "دونالد ترامپ" رئیس‌جمهور آمریکا را هم پنهان نکرده است.»

بورل پیش از این از دولت ترامپ به دلیل تهدید ونزوئلا به اقدام نظامی انتقاد کرده و رویکرد دولت وی را به «کابوی‌ها» تشبیه کرد.
 
پایگاه «پالیتیکو» هم نوشته است که این سیاستمدار کهنه‌کار، هرآنچه در ذهن دارد را به صراحت بیان می‌کند، گاهی به شکلی غیردیپلماتیک. یک نمونه چنین اظهاراتی، زمانی بود که او در قامت وزیر خارجه اسپانیا، روسیه را «دشمن قدیمی ما» توصیف کرد و آغازگر تنش لفظی بین مادرید و مسکو شد.

او به عصبی شدن ناگهانی هم معروف است. همین چند ماه پیش بود که او در جریان مصاحبه با شبکه «دویچه وله» زمانی که با سؤالات مکرر و پرچالش مجری روبرو شد، از عصبانیت مصاحبه را ترک کرد. البته چند دقیقه بعد، آرام‌تر که شد، به مصاحبه بازگشت و گفت‌وگو را تمام کرد.  

سیاستمدار چپگرا

بورل مانند رویکردهایش در سیاست داخلی، در سیاست خارجی هم چپگراست و با وجود آنکه چند سال در فلسطین اشغالی زندگی کرده و همسر نخستش را هم که یک زن فرانسوی بوده همانجا انتخاب کرده، اما از منتقدان رژیم صهیونیستی به شمار می‌آید. پایگاه صهیونیستی «عاروتص شوع» نوشته است که بسیاری از سیاستمداران اسرائیلی از انتخاب بورل ناخرسند هستند و وی را مخالف اسرائیل می‌دانند. 

وی سال گذشته در کسوت وزارت خارجه اسپانیا، گفت مادرید حاضر است حتی بدون رضایت اتحادیه اروپا و به صورت یکجانبه دولت مستقل فلسطینی را به رسمیت بشناسد.

یکی دیگر از دلایل انتقاد صهیونیست‌ها از بورل، موضع وی در حمایت توافق هسته‌ای با ایران است. وی چندی پیش در مصاحبه با پالیتکو در مورد روابط با ایران و توافق هسته‌ای، در پاسخ به این سؤال که آیا این توافق «مرده» است، گفت: «این توافق مرده است، اما نه برای ما. آمریکایی‌ها تصمیم گرفتند آن را بکشند، آن هم به صورت یکجانبه، همانطور که کارها را بدون مشورت قبلی، بدون اینکه منافع اروپایی‌ها را در نظر بگیرند، انجام می‌دهند.»

بورل در مورد اینکه واشنگتن ایران را به تلاش برای نابود کردن اسرائیل متهم کرده و به همین بهانه تحریم‌هایی علیه تهران وضع کرده هم گفت: «ما بچه نیستیم که هرچه که آن‌ها می‌گویند را دنبال کنیم. ما چشم‌انداز خود، منافع خود و راهبرد خود را داریم و به کار با ایران ادامه می‌دهیم. اگر آن‌ها تسلیحات هسته‌ای بسازند، برای ما بسیار بد می‌شود... ایران می‌خواهد اسرائیل را محو کند؟ چیز تازه‌ای نیست. باید با این کنار بیایید.»
 

ادامه واگرایی در دو سوی اقیانوس 

او از رویکردهای ضداروپایی ترامپ هم انتقاد کرده و وی را مخالف پروژه همگرایی اروپایی توصیف کرده است. وی چندی پیش در مصاحبه‌ای، گفت که ترامپ «اولین رئیس‌جمهور آمریکاست که علیه پروژه اروپایی خصمانه صحبت می‌کند و ما را دشمن خطاب کرده است. ایالات متحده همواره حامی همگرایی اروپایی بوده... اما حالا این همگرایی اروپایی است که به دشمن ساختگی رئیس‌جمهور ایالات متحده بدل شده است.»

در مجموع به نظر می‌رسد دوران بورل، با ادامه روند واگرایی میان اتحادیه اروپا و آمریکا همراه باشد، چنانکه خود او گفته است که بروکسل باید خود را برای دورانی از تقابل بین‌المللی آماده کند. پالیتکو در مورد وی نوشته است: «بورل ناخرسندی‌اش از وضعیت سیاست خارجی اتحادیه اروپا را به صراحت نشان داده و گفته است که این بلوک باید در برابر "خصومت" بی‌سابقه ایالات متحده، خیزش یک رقیب "عظیم الجثه" به نام چین و ظهور دوباره "تهدید" چین در شرق اروپا، رویکردی قاطعانه‌تر اتخاذ کند. وی گفته است: "تنها راه بقا در این جهان غول‌ها، اتحاد برای قدرتمندتر شدن است."»